HẬU QUẢ CỦA ĐIỀU TRỊ BONG GÂN – TRẬT KHỚP SAI CÁCH !

Trong sinh hoạt hằng ngày, thể thao hay lao động, đã không ít lần chúng ta gặp phải tình trạng bước hụt lật cổ chân, ngã chống tay, va đập mạnh… và tiếp theo sau đó là tình trạng sưng đau, bầm tím. đau nhức tại vùng tổn thương. Rất nhiều người đã chủ quan cho rằng ” có gì ghê gớm đâu, bong gân thôi mà, vài hôm là sẽ tự khỏi “. Nhưng theo kinh nghiệm lâm sàng thực tế tại Y Cốt Liên Khoa, đây là một trong những tổn thương dễ bị xử lý sai nhất, và cũng để lại nhiều di chứng dai dẳng nhất. Và tổn thương này sẽ thường xuyên bị tái lại nếu chúng ta không chú ý như vô tình hay vội vàng thay đổi tư thế nhanh và đột ngột hoặc bước hụt….

️🎯 BONG GÂN  – TRẬT KHỚP LÀ GÌ ?

– Bong Gân là những tổn thương khi dây chằng bị kéo giãn quá mức làm căng giãn hoặc rách, thậm chí đứt một phần hoặc hoàn toàn. Lúc này dẫn đến tình trạng khớp mất vững, nhưng chưa bị lệch trục như trật khớp nhưng cũng đã gây tổn thương cho các vùng thường gặp như ở: cổ chân, cổ tay, gối, khuỷu….Bong gân đôi khi ” nhẹ ” nhưng nếu xử trí sai, hậu quả còn nặng hơn cả gãy xương: lỏng khớp, đau mạn tính, dễ tái chấn thương.

– Trật Khớp là sự di chuyển bất thường của các đầu xương trượt ra khỏi ổ khớp, làm sai hoàn toàn vị trí sinh lý ban đầu. Trật khớp là hậu quả của những chấn thương nặng và thường kèm theo khả năng rách dây chằng và tổn thương bao khớp, mạch máu và thần kinh và các cấu trúc xung quanh.

Bong gân, trật khớp thường gặp trong tai nạn giao thông, tai nạn lao động, tai nạn sinh hoạt hay chấn thương thể thao. Nhiều người cho rằng đây là những thương tích nhẹ, có thể tự điều trị. Quan niệm sai lầm này dẫn tới cách xử lý không đúng và hậu quả có thể rất nặng nề vì vậy người bệnh cần xử trí đúng để có thể nhanh chóng hồi phục và tránh những hậu quả không mong muốn.

BONG GÂN VÀ RÁCH CƠ ĐƯỢC HIỂU NHƯ THẾ NÀO

Theo kinh nghiệm của Y Cốt Liên Khoa thì Bong gân và rách cơ có xu hướng xảy ra cùng lúc vì khi một lực đủ mạnh để kéo giãn dây chằng sẽ dẫn đến bong gân. Về mặt kỹ thuật, thì việc xé rách mô thì cũng sẽ có thể gây rách các cấu trúc còn lại.  Vậy khi một dây chằng hoặc bao khớp bị rách, nó được gọi là bong gân, khi cơ bị rách, nó được gọi là rách cơnên chúng giống nhau về bản chất. Tuy nhiên, bong gân và rách cơ không phải lúc nào cũng biểu hiện như nhau. Một chấn thương có thể chỉ gây bong gân nhẹ nhưng lại làm rách cơ nghiêm trọng hoặc ngược lại. Vì vậy không nên xem nhẹ bất kỳ dấu hiệu nào sau chấn thương.

DẤU HIỆU ĐIỂN HÌNH CỦA BONG GÂN – TRẬT KHỚP

Theo Y Cốt Liên Khoa thì Bong Gân, Trật Khớp có thể xảy ra ở tất cả các khớp nhưng thường gặp ở khớp cổ chân, khớp gối, khớp cổ tay, khớp khuỷu và khớp vai. Bong gân, trật khớp thường là hậu quả của những chấn thương đột ngột, gắng sức do cơ chế chấn thương trực tiếp hoặc gián tiếp vào vùng khớp gây nên.

Dấu hiệu của Bong Gân

Biểu hiện của Bong Gân rất thay đổi, tùy thuộc vào mức độ nặng của tổn thương. Các triệu chứng của bong gân thường là Đau nhói ngay lúc chấn thương, sau đó Nghe tiếng “rắc” hoặc cảm giác như có gì đó bị kéo rách, sưng nề nhanh, bầm tím tụ máu vùng khớp ( do chảy máu ở bên trong ) có thể diễn ra sau ít thời gian, Cổ chân/cổ tay phồng lên, ấn đau , cứng khớp, khó vận động, đi lại rất khó khăn và giảm khả năng vận động khớp. Trong trường hợp nặng, bong gân dẫn đến lỏng khớp và mất chức năng của khớp.

Dấu hiệu của Trật Khớp

+Trật Khớp thường có biểu hiện nặng hơn nhiều so với bong gân. Các triệu chứng của trật khớp bao gồm khớp biến dạng thấy rõ, đau dữ dội, gần như không thể cử động khớp bị trật ,sưng nề và bầm tím phần mềm xung quanh khớp rất nhanh, có cảm giác tê, buốt, kiến bò vùng chi phía dưới khớp bị trật chèn ép thần kinh. Trật khớp ” nặng “ có thể gây biến chứng tổn thương ảnh hưởng đến mạch máu và dây thần kinh kèm theo, người bệnh còn bị tê, liệt bàn chân hoặc tay… và người bệnh sẽ không đi được, không cử động được .

Hoạt động hoặc đi lại quá nhiều, sai tư thế có thể gây tổn thương chân nên cần nhận biết đúng là bong gân hay vấn đề khác để xử trí, điều trị đúng cách. Lưu ý : Hầu hết 90% trường hợp bị bong gân cần phải chụp X-quang để phân biệt với tình trạng gãy xương và siêu âm hoặc MRI để tra, xác định tình trạng thương tổn của việc rách dây chằng.

NHỮNG TỔN THƯƠNG BONG GÂN – TRẬT KHỚP THEO TỪNG VÙNG

+ Khớp vai : Trật khớp vai tái diễn do tổn thương sụn viền và bao khớp phía trước. Rách gân cơ chóp xoay, tổn thương sụn viền, tổn thương đầu dài gân cơ nhị đầu.
+ Khớp khuỷu : Trật khớp khuỷu, tổn thương đầu xa gân cơ nhị đầu cánh tay.
+ Khớp cổ tay : Trật khớp quay trụ dưới, tổn thương phức hợp sụn sợi.
+ Khớp gối : Đứt dây chằng chéo trước, dây chằng chéo sau, dây chằng bên trong, dây chằng bên ngoài, rách sụn chêm, trật bánh chè tái diễn…
+ Khớp cổ chân : Tổn thương dây chằng delta, dây chằng sên mác trước…

NHỮNG AI DỄ BỊ BONG GÂN – TRẬT KHỚP

Theo quan sát trong nhiều năm trị liệu, Y Cốt Liên Khoa nhận thấy đối tượng thường bị bong gân ở chân là những người thường xuyên đi giày cao gót hoặc người chơi bóng rổ, bóng đá,… và các môn thể thao dùng nhiều lực chân. Ngoài ra, một số yếu tố sau làm tăng nguy cơ bị bong gân ở chân :

+ Đi bộ, chạy nhảy trên bề mặt gồ ghề, không bằng phẳng.
+ Đi giày thể thao không đúng kích cỡ, không phù hợp.
+ Người từng bị bong gân có nguy cơ tái phát cao hơn khi gặp chấn thương khác.

CHUẨN ĐOÁN

Đa phần bong gân ở chân dễ dàng được chẩn đoán qua triệu chứng bệnh sau chấn thương như : đau khớp cổ chân, giảm hoặc mất vận động, sưng nề, bầm tím khớp cổ chân,… Song để chẩn đoán chính xác mức độ tổn thương, vị trí tổn thương để điều trị thì các phương pháp chẩn đoán hình ảnh sẽ hỗ trợ :

+ Chụp X-quang : giúp quan sát cấu trúc xương và khớp,…

+ Chụp MRI : kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh này chi tiết và rõ nét hơn, vì thế thường chỉ định trong chẩn đoán trường hợp tổn thương dây chằng mức độ nặng hoặc tổn thương sụn khớp, mô mềm,…

PHÂN LOẠI MỨC ĐỘ BONG GÂN

Dựa trên mức độ tổn thương dây chằng có thể phân thành các mức độ bệnh từ nhẹ đến nặng để điều trị, chăm sóc tốt hơn.

Độ 1 ( nhẹ )

Bệnh nhân bong gân chân độ 1 chỉ bị đau ít và sưng phù nề nhẹ quanh mắt cá chân. Ở mức độ này, dây chằng chỉ bị kéo giãn nhẹ và tổn thương cũng chỉ xuất hiện ở mức độ vi thể. Có thể hồi phục nhanh nếu xử lý đúng.

Độ 2 ( vừa và nặng )

Khi lực tổn thương mạnh, dây chằng không chỉ bị tổn thương vi thể mà còn bị đứt ( rách )  một phần. Người bệnh có triệu chứng đau nhiều, sưng nề quanh khớp rõ, mất cảm giác vững chắc khớp. Lúc này cần cố định và theo dõi.

Độ 3 ( rất nặng )

Đây là mức độ nguy hiểm nhất khi dây chằng bị đứt hoàn toàn. Xung quanh khớp cổ chân có tình trạng sưng nề, bầm tím nghiêm trọng lan rộng. Thăm khám thấy khớp cổ chân lỏng lẻo, mất vững. Việc cần làm lúc này là bất động đúng cách, một số trường hợp phải can thiệp phẫu thuật.

CÁCH XỬ LÝ ĐÚNG NGAY KHI BỊ BONG GÂN

Với kinh nghiệm 20 năm của Y Cốt Liên Khoa thì khi bị bong gân nhẹ, người bệnh có thể tự điều trị tại nhà. Trước tiên cần dựa vào dấu hiệu và cơn đau, người bệnh cần xác định mình bị bong gân chân mức độ nào. Nếu bong gân nặng cần đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán mức độ nặng, điều trị và theo dõi sau điều trị, đây là giai đoạn vàng quyết định 70% tốc độ phục hồi. Dưới đây là những việc làm cần thực hiện ngay sau khi bị bong gân :

1. Nghỉ ngơi, không tỳ đè : để chân bị tổn thương được nghỉ ngơi. Trong trường hợp bong gân nhẹ, cần hạn chế hoặc tránh vận động mạnh lên vùng khớp bị tổn thương. Nếu tổn thương khớp chi dưới, cần hạn chế đi lại hoặc hỗ trợ đi lại bằng nạng. Nếu tổn thương khớp chi trên, cần tránh các động tác gây đau cho khớp như cầm nắm, xoay vặn tay.

Khi người bệnh đỡ đau có thể nhẹ nhàng tập vận động trở lại. Trong trường hợp bong gân nặng, cần phải để khớp bị thương tổn ở tư thế cơ năng – là tư thế mà khớp được nghỉ ngơi thư giãn hoàn toàn. Người bệnh thường được bó bột hoặc nẹp bột để hỗ trợ cho khớp ở tư thế cơ năng. Sau 4-6 tuần, có thể cho người bệnh tập vận động trở lại.

Người bệnh bị bong gân cần hạn chế tì đè lên chỗ cổ tay, cổ chân bị bong gân. Hãy dừng ngay hoạt động thể thao hoặc công việc cần đi lại. Nếu thực sự cần di chuyển hoặc cử động, người bệnh có thể sử dụng dụng cụ hỗ trợ. Điều này giúp chân bị chấn thương được phục hồi, giảm bớt cơn đau và chấn thương nặng hơn

Lưu ý : Nếu gặp khó khăn trong vấn đề này, hãy xử trí ban đầu rồi sau đó tới cơ sở y tế để được thăm khám cụ thể hơn.

2. Chườm Lạnh : ngay sau khi bị chấn thương, cần chườm lạnh cần được thực hiện càng sớm càng tốt , chườm khoảng 15-30 phút, 4-8 lần mỗi ngày trong vòng 48 giờ đầu hoặc cho đến khi thấy đỡ sưng nề. Việc chườm lạnh ngay cho vùng khớp mới bị thương tổn sẽ giúp co mạch, giảm mức độ đau đớn và sưng nề nhanh chóng, tránh bầm lan rộng. Chú ý không chườm trực tiếp đá lên da để tránh bỏng lạnh. Nên chườm lạnh chườm đá qua 1 lớp vải hoặc có thể sử dụng túi chườm lạnh để thực hiện, không để túi đá ở 1 vị trí thời gian quá lâu vì có thể sẽ lâu gây bỏng lạnh phần mềm sẽ gây ra thương tổn phần mềm vùng đó.

3. Dùng Băng Ép : Để cố định chân giữ nguyên vị trí và gân bị tổn thương, bong gân và sưng đau có thời gian phục hồi, Dùng băng vải hoặc băng thun băng ép vừa phải, không quá chặt vùng quanh khớp bị bong gân để cố định khớp. Băng ép  quá chặt sẽ gây khó chịu cho người bệnh nhưng cũng không quá lỏng thì mới hiệu quả. Nếu nặng hơn, dùng thanh nẹp cổ chân hoặc nạng để di chuyển sẽ cần thiết. Cách này sẽ làm giảm đau và giảm sưng, đồng thời giữ ổn định vùng khớp bị tổn thương

Xem thêm : Khi bị đau lưng – thoát vị đĩa đệm có cần đeo đai lưng không ?

4. Kê Cao Chân ( nếu tổn thương chi dưới ) : Nên kê cao chân hơn tim trong vòng 48 giờ đầu sau chấn thương bong gân để giảm áp lực cho chân, giảm phù nề giúp phục hồi nhanh chóng hơn.

+ Hầu hết trường hợp bong gân chân nhẹ sẽ tự giảm triệu chứng và tự khỏi sau một vài ngày chăm sóc, nghỉ ngơi tốt. Tuy nhiên nên tập vận động dần dần, đúng tư thế để giúp chân linh hoạt hơn, nhanh phục hồi hoàn toàn hơn.

+ Khi bong gân chân mức độ vừa trở lên, sau những cách xử lý giảm đau cấp tốc như chườm đá, kê cao chân trên thì bệnh nhân cần sớm tới cơ sở y tế thăm khám, kiểm tra. Các trường hợp nặng, ứ dịch đi kèm với mảnh xương vỡ thì bác sĩ sẽ xem xét thực hiện phẫu thuật.

5. Dùng Thuốc : Đối với bong gân nhẹ và vừa, bác sỹ thường hướng dẫn tự chăm sóc tại nhà theo nguyên tắc trên và dùng thuốc giảm đau chống viêm thông thường như paracetamol, ibuprofen…  LƯU Ý :  không dùng aspirin vì gây chảy máu và chống ngưng kết tiểu cầu.

Nếu người bị bong gân là do chơi thể thao, thì có thể xịt Ethyl clorua vào chỗ bị bong gân để làm lạnh tại chỗ, giúp giảm đau. Tập phục hồi chức năng được thực hiện khi người bệnh cảm thấy đỡ đau. Quá trình tập vận động khớp được thực hiện từ đơn giản đến phức tạp, từ nhẹ đến nặng. Không tự ý tiêm thuốc tại vùng bong gân

Xem thêm : Tác hại khôn lường của việc dùng thuốc giảm đau trong điều trị Cơ Xương Khớp 

6. Khi Nào đi khám luôn và ngay ? : Y Cốt Liên Khoa khuyên những trường hợp sau đây nên đến bác sĩ để được thăm khám ngay. Nghe tiếng  ” rắc “ mạnh lúc chấn thương, bị chấn thương lại vào vùng khớp đã bị bong gân trước đó. Đau nhiều không giảm sau 24–48 giờ tại vùng khớp bị thương tổn, không thể vận động được khớp hoặc không thể đứng tỳ chân hay đi lại được. Khớp biến dạng, không thể bước đi được 4 bước mặc dù không thấy đau nhiều hoặc người bệnh cảm thấy lỏng khớp. Tê buốt lan xuống bàn tay/bàn chân. Bong gân được điều trị muộn hoặc không đúng dẫn đến tình trạng lỏng khớp và đau khớp mạn tính.

NHỮNG LƯU Ý TRONG KHI XỬ LÝ KHI BỊ BONG GÂN

👉 Bong gân là tổn thương thường gặp nên vì vậy hầu hết người bệnh thường chủ quan và không biết cách xử trí đúng, gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Y Cốt Liên Khoa sẽ chia sẻ một số lưu ý trong xử trí khi bị bong gân dưới đây :

+  Trong vòng 48 tiếng đầu khi xảy ra bong gân : Không dùng rượu thuốc, cao ( dầu nóng ) để xoa bóp hoặc chườm nóng vào vùng khớp bị tổn thương, bởi có thể gây chảy máu bên trong nhiều hơn.

+  Không tiêm thuốc gì vào chỗ bị bong gân để tránh làm giãn mạch, sưng, bầm tím nhiều hơn.

+  Không nên băng chỗ bị bong gân quá chặt vì có thể gây đau nhức và bầm tím.

Xem thêm : Hướng dẫn cách xử lý khi bị chấn thương cấp tính

NHỮNG SAI LẦM KHI XỬ LÝ BONG GÂN – TRẬT KHỚP

Bong gân là một trong những tổn thương thường gặp và có thể để lại hậu quả không mong muốn nếu không biết cách xử trí đúng. Dưới đây là những sai lầm mà Y Cốt Liên Khoa đã gặp rất nhiều ở bệnh nhân khiến bong gân thành chấn thương mạn tính

Nhiều người cho rằng bong gân, trật khớp là những thương tích nhẹ, có thể tự điều trị. Nên đã dùng dầu nóng, rượu ngâm xoa bóp ngay vào vùng mới bị bị bong gân, trật khớp đang sưng. Hành động này sẽ làm tổn thương nặng hơn, chảy máu nhiều hơn, giãn mạch, bầm tím nặng thêm. Còn việc băng quá chặt sẽ dẫn đến chèn ép mạch máu. Nhiều người do không biết hoặc sốt ruột còn tiêm thuốc ” cho nhanh khỏi “, việc làm này không những không tốt lên mà còn bị tác dụng ngược, tăng phù nề. Hậu quả của điều trị bong gân, trật khớp không đúng làm cho triệu chứng của bệnh kéo dài, teo cơ, cứng khớp và mất chức năng của khớp. có thể gây tê liệt và có nguy cơ  để lại những biến chứng và di chứng nặng nề.

Trật khớp là một thương tích nặng, có nhiều biến chứng và di chứng. Không tự nắn khớp khi nghi trật khớp, vì sẽ rất nguy hiểm nếu nắn sai hoặc xương bị gãy, vỡ, vì có thể gây đứt dây chằng, tổn thương thần kinh. Điều trị trật khớp cần có bác sĩ chuyên khoa. Điều trị trật khớp phụ thuộc vào vị trí và mức độ nặng của khớp bị trật, bao gồm: Nắn chỉnh khớp, bất động khớp, phẫu thuật và cuối cùng là phục hồi chức năng. Quá trình tập phục hồi chức năng là một quá trình lâu dài với nhiều bài tập từ đơn giản đến phức tạp, từ nhẹ đến nặng và từ cường độ thấp đến cường độ cao.

Vì vậy, người bệnh nên đi khám khi có các triệu chứng nặng như đã nêu trong bài viết hoặc khi các triệu chứng dù nhẹ nhưng kéo dài để bác sĩ có thể xác định được chính xác nguyên nhân và đưa ra phương án điều trị phù hợp với tình trạng bệnh hiện tại.

CÁCH PHÒNG NGỪA CHẤN THƯƠNG BONG GÂN – TRẬT KHỚP

♿ Để tránh những chấn thương về Cơ Xương Khớp không mong muốn, Y Cốt Liên Khoa khuyên mọi người hãy cố gắng lưu tâm những điều sau :

✔️ Hãy ý thức khởi động kỹ trước khi vận động

✔️ Thận trọng trong các hoạt động để tránh ngã.

Xem thêm : Đi dép cao gót ảnh hưởng đến xương khớp ra sao 

✔️ Đi giày phù hợp với bản thân ( không chật quá cũng như không rộng quá ). Tốt nhất nên mang giày dép y khoa hoặc lót giày y khoa chỉnh hình giúp phòng ngừa các chấn thương bàn chân và đầu gối không đáng có,

✔️ Mang trang bị bảo vệ phù hợp khi chơi các môn thể thao va chạm.

✔️ Tránh chạy, nhảy trên nền trơn trượt, nghiêng dốc

✔️ Nâng cao độ linh hoạt và dẻo dai qua các bài dưỡng sinh, khí công. Ngoài ra nên tập mạnh gân, cơ quanh khớp

✔️ Khi đã bị trật một lần, khớp sẽ rất dễ bị trật lại. Hãy nên tập một số bài tập đặc biệt để tăng cường sức mạnh và độ ổn định của khớp theo hướng dẫn của thầy thuốc để tránh trật khớp tái diễn.

✔️ Cần thực hiện các bài tập massage các vị trị khớp nối sẽ giúp ác khớp linh hoạt hơn

Xem thêm : Chấn thương rất dễ mắc phải trong thể thao mà mọi người nên tránh

 

Kết luận : Bong gân chân nói chung là chấn thương thường gặp phải ở những người phải hoạt động cổ chân nhiều hoặc hoạt động quá mức hoặc do chấn thương bên ngoài tác động. Chấn thương bong gân và trật khớp không đơn giản như nhiều người nghĩ. Xử trí sai cách có thể để lại những hậu quả sau :

⚠️ Đau mạn tính
⚠️ Khớp lỏng rất dễ tái phát
⚠️ Teo cơ
⚠️ Cứng khớp
⚠️ Hạn chế vận động lâu dài

🆗 Việc điều trị bệnh bong gân không khó khăn, song cần kiên trì và nghiêm túc tuân thủ đúng nguyên tắc để phục hồi bệnh nhanh chóng hơn và sớm trở lại sinh hoạt bình thường. Vì vậy, hãy xử trí đúng ngay từ đầu và đến cơ sở

Xem thêm : Có nên đeo đai nịt bụng hàng ngày không ?

LỜI KHUYÊN CỦA Y CỐT LIÊN KHOA

Cách tốt nhất để phòng tránh chấn thương bong gân khớp đầu gối, là cần tăng cường sức chịu đựng bền bỉ và tính dẻo dai của các gân cơ, trước các áp lực vận động bằng việc bổ sung các vitamin và khoáng chất và luôn ý thức những điều mà Y Cốt Liên Khoa đã nhắc đến trong phần CÁCH PHÒNG NGỪA CHẤN THƯƠNG BONG GÂN – TRẬT KHỚP ở bên trên. Chúc mọi người có một sức khỏe tốt nhất và được vạn sự như ý !!!